Her yıl mart ayı itibarıyla, baharın gelişini müjdelemek için marteniçka bileklikler takılmaktadır. Bu bilekliklere denk gelen ve tarihini merak eden birçok kişi ise marteniçka tarihinin ayrıntılarını araştırıyor. Peki, marteniçka nedir, ne zaman takılır?
MARTENİÇKA TARİHİ
Marteniçka, 1 Mart’tan başlayarak martın sonuna kadar takılan, beyaz ve kırmızı yünden yapılan bir süstür. Baharın gelişi münasebetiyle geleneksel Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar.
Çok eskilere dayanan Baba Marta, Bulgaristan’a has bir gelenektir. Bu günde Bulgarlar yakınlarına ve arkadaşlarına “martenitsa” olarak adlandırılan sembolleri, yıl boyu sağlık ve güç dileğiyle hediye ederler. Âdete göre, martenitsalar kırlangıç veya leylek görünceye kadar taşınırlar.
Marteniçkalar el yapımıdır, asla satın alınamaz, yalnızca hediye edilebilir, mütevazı bir dilekle bileğe bağlanır, baharda çiçek açan ilk ağaç dalına bağlanır ve yeterince beklenirse dilek mutlaka gerçekleşir.
BULGARİSTAN’DA SAYGIN BİR GELENEK
Bu bayram Bulgarcada “Çestita Baba Marta!” şeklinde kutlanır. Baba Marta – Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir.
Bu takılar, meyve ağaçlarına, evlere, ev hayvanlarına da takılırlar. Bu şekilde yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.
İlk marteniçkalar, başka takı ve detaylar kullanmadan, sadece kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış.
Bazı bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın veya gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.
MARTENİÇKA İPLERİNİN ANLAMI
Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın güzellik ve estetik duygusu daha geç dönemlerde marteniçkalarda da kendini gösterir. Önceleri kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilir. Marteniçkaların gelmiş geçmiş tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; “Pijo ve Penda” adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.
Marteniçkalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.
